MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN EVLENME/BOŞANMA BELGELERİ

Anasayfa / Makaleler

21 Mart 2018 16:15 Dr.Ali GÜLER

Okunma

14938

MUSTAFA KEMAL ATATÜRKÜN EVLENME/BOŞANMA BELGELERİ

Yrd. Doç. Dr.Ali GÜLER

Bilindiği gibi Mustafa Kemal Paşa İzmir’de Uşakizade Mahmut Muammer Bey’in kızı Fatmatü’z-Zehra Latife Hanım ile 29 Ocak 1923’te evlenmiştir. Tam bin gün (2.5yıl) süren bu evlilik çeşitli nedenlerle yürümemiş ve nihayet 5 Ağustos 1925’te sona ermiştir. Mustafa Kemal Paşa 11 Ağustos 1925 tarihli bir tezkere ile “talak (boşanma) vuku bulmuş olduğunu”Başbakanlığa bildirmiştir. Başbakan İsmet İnönü 15 Ağustos 1925 tarihli Bakanlar Kurulu kararını bir yazı ile ilgili yerlere tebliğ etmiştir.

Bu konu ile ilgili belgeler aynı zamanda Mustafa Kemal ve ailesi hakkında önemli kayıtları içeren resmî belgeler durumundadır. Bunların ilki, hicri 11Cemaziyelahir 1341 (Rumi: 29 Kânunuevvel 1339), miladi 29 Ocak 1923 tarihli ve İzmir Merkez Kadısı Ömer Fevzi ibni Hüseyin tarafından düzenlenmiş olan evlilikle ilgili “İzinname-i Şer’i”başlıklı belgedir. Elimizde bulunan belgenin onaylı bir suretidir. Suret 23 Eylül 1923 tarihinde çıkartılmıştır.^{^[i]}Belgenin çevrim yazısı şu şekildedir[ii]:

Huve İZİNNAME-İ ŞER’İ
Numara	Mihr-i müeccel		Mihr-i muaccel
324	On dirhem halis gümüş		Beyn-i madde malumdur
Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri ibni Ali Rıza Efendi ile İzmir eşrafından Uşakizade Muammer Beyefendi Hazretlerinin kerime-i iffet vesimeleri Latife Hanımefendi Hazretlerinin mahzer-i şuhudda taraf-ı daiyanemden akitlerinin icra edildiğini mübeyyin vesika-i şer’iyedir.
Şahitler Müşir Fevzi Paşa Hazretleri İbni Ali Sırrı Efendi Ferik Kâzım Karabekir Paşa Hazretleri ibni Mehmet Emin Efendi Vali-yi Vilayet Mustafa Abdülhalik Beyefendi ibni Arslan Efendi Seryaver Kaymakam Salih Beyefendi ibni Cafer Efendi		11 Cemaziyelahir 1341 29 Kanunuevvel 1339 (29 Ocak 1923) İzmir Merkez Kadısı Ömer Fevzi ibni Hüseyin
İş bu suret aslına mutabıktır. 11 Safer 1342 (23 Eylül 1923) Mühür: İzmir Vilayeti İmza: Fevzi

Paşa’nın ve Latife Hanım’ın aileleri ve kendileri konusunda daha ayrıntılı bilgi bulunan bu kapsamdaki diğer bir belge de Mustafa Kemal ile Latife Hanım’ın “Nikâhlanma Vukuatı İmühaber Sureti”dir.Nikâh akitlerinin belgesidir. Bu belge hicri 11 Cemaziyelahir 1341, miladi: 29Ocak 1923 tarihlidir.^{^[iii]}Belgenin çevrim yazısı şu şekildedir[iv]:

BAKİR
Münakehat (Nikâhlanmalar) Vukuatı İlmühaber Sureti
Akitleri İcra Kılınan
Zevcin	İsim ve Şöhreti Vaziyet ve Sanatı	Gazi Müşir Mustafa Kemal Paşa Hazretleri	Zevcenin	İsim ve Şöhreti Vaziyet ve Sanatı	Fatmatü’z-zehra Latife Hanımefendi
	Mahal ve Tarih-i Veladeti	Selanik 1296 (1881)		Mahal ve Tarih-i Veladeti	İzmir 1315 (1899)
	Milleti	İslam		Milleti	İslam
	Esasen Nüfustaki Mahal-i Kaydı	Göztepe Mahallesi Hane: 46		Esasen Nüfustaki Mahal-i Kaydı	İzmir’in Fettah Mahallesi Hane: 116
Pederinin	İsim ve Vaziyet ve Sanatı	Tüccardan Ali Rıza Efendi	Pederinin	İsim ve Vaziyet ve Sanatı	Uşakizade Mahmud Muammer Beyefendi
Pederinin	Mahal-i İkameti	-	Pederinin	Mahal-i İkameti	İzmir
Validesinin	İsim ve Şöhreti	Zübeyde Hanım	Validesinin	İsim ve Şöhreti	Hadice Adviye Hanım
Validesinin	Mahal-i İkameti	-	Validesinin	Mahal-i İkameti	İzmir
Zevc Vekilinin	İsim ve Şöhreti	Bi’l-asl	Zevce Vekilinin	İsim ve Şöhreti	Bi’l-asl
Zevc Vekilinin	Mahal-i İkameti	İzmir	Zevce Vekilinin	Mahal-i İkameti	İzmir
Şahidin	İsim ve Şöhreti	Müşir Fevzi Paşa Hazretleri	Şahidin	İsim ve Şöhreti	Mustafa Abdülhalik İzmir Valisi
Şahidin	Tarih-i Veladeti	-	Şahidin	Tarih-i Veladeti	İzmir
Şahidin	İsim ve Şöhreti	Ferik Kâzım Karabekir Paşa Hazretleri	Şahidin	İsim ve Şöhreti	Seryaver Kaymakam Salih Bey
Şahidin	Tarih-i Veladeti	-	Şahidin	Tarih-i Veladeti	İzmir
Akd	Tarihi	29 Kanunusani 339 (29 Ocak 1923)	İzinname	Tarihi	11 Cemaziyelahir 1341 (29 Ocak 1923)
Akd	Günü	-	İzinname	Numarası	324

	Mihr-i Müsemma
		Müstevi		1 Muaccel
		Gayri Müstevi		1 Muaccel
		Müeccel
		Yekûn

Bâlâda esami ve evsafı mukarrer zevç ve zevcenin zikr olunan vekiller ile şahidler huzurunda akidleri icra kılınmış olduğundan sicil-i mahsusa kayıdlarının icrası için iş bu ilmühaber verildi.

Yukarıda bahsettiğimiz boşanma ile ilgili süreçlerin âdeta bir özeti gibi olan Bakanlar Kurulu Kararı Sureti belgesinin üzerinde yapılan 1.8.1936 tarihli bir kayıt işleminde Atatürk’ün aile bilgileri, doğum yeri ve doğum tarihi ikameti yazılmıştır.^{^[v]}Bu belge de şöyledir[vi]:

T. C. BAŞVEKALET Kararlar Müdürlüğü Sayı: 6/3863			15 Ağustos 341 (15 Ağustos 1925)
SURET
ATATÜRK
Reisicümhur Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri Başvekalete (Başbakanlık’a) yazdıkları 11/8/341 (11 Ağustos 1925) tarihli tezkerelerinde; Uşakizade Latife Hanımefendi Hazretlerile rabıta-i izdivaciyelerine (evlilik bağına) hitam (son) vererek birbirlerinden ayrılmağa karar verdiklerini ve 5/Ağustos/1341 (5 Ağustos 1925) tarihinde talak vukubulmuş (boşanmanın gerçekleşmiş) olduğunu tebliğ buyurmuşlardır. Keyfiyet malum olmak üzere Heyet-i Vekile (Bakanlar Kurulu ) kararı ile resmen tebliğ olunur efendim. Bilumum vekaletlere, müstakil ve mülhak makamata (makamlara) yazılmıştır.
			Başvekil İsmet
		935/68/1.8.936

Aslı gibidir. Mühür İmza
Boşanma

Adı	Babası	Annesi	D. T. Y.	Hane
Atatürk Kamal	Ölmüş Ali Bey	Ölmüş Zübeyde	1881 Selanik	13/161 Ayrancı 44/45

[i] Belge için bakınız: Ş.Turan, Mustafa Kemal Atatürk: KendineÖzgü Bir Yaşam ve Kişilik, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2004, s. 691, EK-IX:Evliliğine ilişkin belgeler.

[ii] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ünSaklanan Ailesi), Yılmaz Kitabevi, İstanbul, 2015, s. 283.

[iii]Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Arşivi. Ş. Turan, Mustafa Kemal Atatürk: Kendine Özgü BirYaşam ve Kişilik, s. 692, EK-IX (devamı). N. Ülker, “Mustafa Kemal Paşa’nın Evliliği”, Az Bilinen Yönleriyle Atatürk, Editör: N. Ülker, Yayına Hazırlayan:L. Daşdemir, İzmir, 2007, s. 18-19.

[iv] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ün SaklananAilesi), s. 285-286.

[v]Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Arşivi. N. Ülker, “Mustafa Kemal Paşa’nın Evliliği”, Az Bilinen Yönleriyle Atatürk, Editör:N. Ülker, Yayına Hazırlayan: L. Daşdemir, s. 28.

[vi] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ünSaklanan Ailesi), s. 288.