MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN EVLENME/BOŞANMA BELGELERİ

21 Mart 2018 16:15 Dr.Ali GÜLER
Okunma
13934
MUSTAFA KEMAL ATATÜRKÜN EVLENME/BOŞANMA BELGELERİ


Yrd. Doç. Dr.Ali GÜLER

 

 

                Bilindiği gibi Mustafa Kemal Paşa İzmir’de Uşakizade Mahmut Muammer Bey’in kızı Fatmatü’z-Zehra Latife Hanım ile 29 Ocak 1923’te evlenmiştir. Tam bin gün (2.5yıl) süren bu evlilik çeşitli nedenlerle yürümemiş ve nihayet 5 Ağustos 1925’te sona ermiştir. Mustafa Kemal Paşa 11 Ağustos 1925 tarihli bir tezkere ile “talak (boşanma) vuku bulmuş olduğunu”Başbakanlığa bildirmiştir. Başbakan İsmet İnönü 15 Ağustos 1925 tarihli Bakanlar Kurulu kararını bir yazı ile ilgili yerlere tebliğ etmiştir.

                Bu konu ile ilgili belgeler aynı zamanda Mustafa Kemal ve ailesi hakkında önemli kayıtları içeren resmî belgeler durumundadır. Bunların ilki, hicri 11Cemaziyelahir 1341 (Rumi: 29 Kânunuevvel 1339), miladi 29 Ocak 1923 tarihli ve İzmir Merkez Kadısı Ömer Fevzi ibni Hüseyin tarafından düzenlenmiş olan evlilikle ilgili “İzinname-i Şer’i”başlıklı belgedir. Elimizde bulunan belgenin onaylı bir suretidir. Suret 23 Eylül 1923 tarihinde çıkartılmıştır.[i]Belgenin çevrim yazısı şu şekildedir[ii]:

 

 

Huve

İZİNNAME-İ ŞER’İ

 

Numara

Mihr-i müeccel

Mihr-i muaccel

324

On dirhem halis gümüş

Beyn-i madde malumdur

 

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri ibni Ali Rıza Efendi ile İzmir eşrafından Uşakizade Muammer Beyefendi Hazretlerinin kerime-i iffet vesimeleri Latife Hanımefendi Hazretlerinin mahzer-i şuhudda taraf-ı daiyanemden akitlerinin icra edildiğini mübeyyin vesika-i şer’iyedir.

 

Şahitler

 

Müşir Fevzi Paşa Hazretleri İbni Ali Sırrı Efendi

Ferik Kâzım Karabekir Paşa Hazretleri ibni Mehmet Emin Efendi

Vali-yi Vilayet Mustafa Abdülhalik Beyefendi ibni Arslan Efendi Seryaver Kaymakam Salih Beyefendi ibni Cafer Efendi

 

 

11 Cemaziyelahir 1341

29 Kanunuevvel 1339

(29 Ocak 1923)

İzmir Merkez Kadısı

Ömer Fevzi ibni Hüseyin

 

İş bu suret aslına mutabıktır.

11 Safer 1342 (23 Eylül 1923)

Mühür: İzmir Vilayeti

İmza: Fevzi





 

                Paşa’nın ve Latife Hanım’ın aileleri ve kendileri konusunda daha ayrıntılı bilgi bulunan bu kapsamdaki diğer bir belge de Mustafa Kemal ile Latife Hanım’ın “Nikâhlanma Vukuatı İmühaber Sureti”dir.Nikâh akitlerinin belgesidir. Bu belge hicri 11 Cemaziyelahir 1341, miladi: 29Ocak 1923 tarihlidir.[iii]Belgenin çevrim yazısı şu şekildedir[iv]:

 

 

BAKİR

Münakehat (Nikâhlanmalar) Vukuatı İlmühaber Sureti

Akitleri İcra Kılınan

Zevcin

İsim ve Şöhreti Vaziyet ve Sanatı

Gazi Müşir Mustafa Kemal Paşa Hazretleri

Zevcenin

İsim ve Şöhreti Vaziyet ve Sanatı

Fatmatü’z-zehra Latife Hanımefendi

Mahal ve Tarih-i Veladeti

Selanik 1296 (1881)

Mahal ve Tarih-i Veladeti

İzmir 1315 (1899)

Milleti

İslam

Milleti

İslam

Esasen Nüfustaki Mahal-i Kaydı

Göztepe Mahallesi Hane: 46

Esasen Nüfustaki Mahal-i Kaydı

İzmir’in Fettah Mahallesi Hane: 116

Pederinin

İsim ve Vaziyet ve Sanatı

Tüccardan Ali Rıza Efendi

Pederinin

İsim ve Vaziyet ve Sanatı

Uşakizade Mahmud Muammer Beyefendi

Mahal-i İkameti

-

Mahal-i İkameti

İzmir

Validesinin

İsim ve Şöhreti

Zübeyde Hanım

Validesinin

İsim ve Şöhreti

Hadice Adviye Hanım

Mahal-i İkameti

-

Mahal-i İkameti

İzmir

Zevc Vekilinin

İsim ve Şöhreti

Bi’l-asl

Zevce Vekilinin

İsim ve Şöhreti

Bi’l-asl

Mahal-i İkameti

İzmir

Mahal-i İkameti

İzmir

Şahidin

İsim ve Şöhreti

Müşir Fevzi Paşa Hazretleri

Şahidin

İsim ve Şöhreti

Mustafa Abdülhalik İzmir Valisi

Tarih-i Veladeti

-

Tarih-i Veladeti

İzmir

Şahidin

İsim ve Şöhreti

Ferik Kâzım Karabekir Paşa Hazretleri

Şahidin

İsim ve Şöhreti

Seryaver Kaymakam Salih Bey

Tarih-i Veladeti

-

Tarih-i Veladeti

İzmir

Akd

Tarihi

29 Kanunusani 339

(29 Ocak 1923)

İzinname

Tarihi

11 Cemaziyelahir 1341

(29 Ocak 1923)

Günü

-

Numarası

324

 

 

Mihr-i Müsemma

 

 

Müstevi

1 Muaccel

 

Gayri Müstevi

 

Müeccel

 

 

Yekûn

 

 

 

Bâlâda esami ve evsafı mukarrer zevç ve zevcenin zikr olunan vekiller ile şahidler huzurunda akidleri icra kılınmış olduğundan sicil-i mahsusa kayıdlarının icrası için iş bu ilmühaber verildi.

 

 

                Yukarıda bahsettiğimiz boşanma ile ilgili süreçlerin âdeta bir özeti gibi olan Bakanlar Kurulu Kararı Sureti belgesinin üzerinde yapılan 1.8.1936 tarihli bir kayıt işleminde Atatürk’ün aile bilgileri, doğum yeri ve doğum tarihi ikameti yazılmıştır.[v]Bu belge de şöyledir[vi]:

 

T. C.

BAŞVEKALET

Kararlar Müdürlüğü

Sayı: 6/3863

 

 

 

15 Ağustos 341

(15 Ağustos 1925)

 

SURET

 

 

ATATÜRK

 

         

          Reisicümhur Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri Başvekalete (Başbakanlık’a) yazdıkları 11/8/341 (11 Ağustos 1925) tarihli tezkerelerinde; Uşakizade Latife Hanımefendi Hazretlerile rabıta-i izdivaciyelerine (evlilik bağına) hitam (son) vererek birbirlerinden ayrılmağa karar verdiklerini ve 5/Ağustos/1341 (5 Ağustos 1925) tarihinde talak vukubulmuş (boşanmanın gerçekleşmiş) olduğunu tebliğ buyurmuşlardır. Keyfiyet malum olmak üzere Heyet-i Vekile (Bakanlar Kurulu ) kararı ile resmen tebliğ olunur efendim.

          Bilumum vekaletlere, müstakil ve mülhak makamata (makamlara) yazılmıştır.

 

 

Başvekil İsmet

 

935/68/1.8.936

 

 

Aslı gibidir. Mühür İmza

Boşanma

 

Adı

Babası

Annesi

D. T. Y.

Hane

Atatürk

Kamal

Ölmüş Ali Bey

Ölmüş Zübeyde

1881

Selanik

13/161 Ayrancı 44/45

 



[i] Belge için bakınız: Ş.Turan, Mustafa Kemal Atatürk: KendineÖzgü Bir Yaşam ve Kişilik, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2004, s. 691, EK-IX:Evliliğine ilişkin belgeler.

[ii] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ünSaklanan Ailesi), Yılmaz Kitabevi, İstanbul, 2015, s. 283.

[iii]Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Arşivi. Ş. Turan, Mustafa Kemal Atatürk: Kendine Özgü BirYaşam ve Kişilik, s. 692, EK-IX (devamı). N. Ülker, “Mustafa Kemal Paşa’nın Evliliği”, Az Bilinen Yönleriyle Atatürk, Editör: N. Ülker, Yayına Hazırlayan:L. Daşdemir, İzmir, 2007, s. 18-19.

[iv] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ün SaklananAilesi), s. 285-286.

[v]Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Arşivi. N. Ülker, “Mustafa Kemal Paşa’nın Evliliği”, Az Bilinen Yönleriyle Atatürk, Editör:N. Ülker, Yayına Hazırlayan: L. Daşdemir, s. 28.

[vi] Ali Güler, Benim Ailem (Atatürk’ünSaklanan Ailesi), s. 288.