BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Birinci Dünya Savaşı garip bir topluluğu yandaş yapmıştı. Müslüman Türkiye, Hristiyan Avusturya-Macaristan ile Almanya ve Ortodoks Bulgaristan birleştiler. Gelibolu tepelerinin üstünde, Kudüs, Sina-Filistin-Ürdün gibi kutsal şehir ve yerlerde Galiçya, Makedonya ve Romanya cephelerinde Almanlar, Avusturyalılar ve Macarlar Türklerle omuz omuza savaşmışlardır.
Türk kamuoyunda genellikle Alman askerî misyonunun faaliyetleri daha ağırlıklı bilindiği için Avusturya-Macaristanlı silah arkadaşlarımızı nedense hatırlamayız ve bilmeyiz. Hele Bulgarlarla olan ittifakımızdan hiç bahsedilmez. Ne var ki; topçular, doktorlar, hemşireler, sağlık elemanları, ulaştırmacılar, telsiz-telgraf- telefoncu muhabereciler, teknik elemanlar, su bulucular, kuyu kazıcılar, Çigan çalgıcıları ve bando takımından müteşekkil yaklaşık 7 bin kahraman Avusturya-Macaristan askeri Büyük Savaş’ta Osmanlı-Türk topraklarında Mondros Mütarekesi imzalanana kadar kemalicesaretle dövüşmüşler; kan akıtmışlar ve hayatlarını feda etmişlerdir. Bu fedakârlık biz Türkler için asla unutulmayacak bir gerçektir.
Yurdumuza yardıma gönderilen Avusturya-Macaristan askerlerinin subayları aslen Avusturyalı olmalarına karşın daha düşük rütbelilerle erlerin çoğunluğu Macar’dı. Macar kardeşlerimiz saflarımızda ırklarına has kahramanlıkla çarpışmışlardır. Kaba ve gururlu Almanların yanında Avusturya-Macaristanlılar daha cana yakın ve “gemütlich”; yani daha keyiflerine düşkündüler.
Özellikle şunu belirtmek isterim ki; Türk askerinin kahramanlığı, fedakârlığı hiçbir millet askeri ile kıyaslanamaz. Türk askeri üstün düşmana karşı bütün yokluğa rağmen Birinci Dünya Savaşı’nın bütün cephelerini “Çelik gibi iman dolu göğüsleri” ile savunmuşlardır. Diğer taraftan, çölün dehşetli ortamında sakin ve sessiz olarak son nefesini veren Türk askeriyle omuz omuza çarpışan Alman, Avusturyalı, Macar askerler de tarifi mümkün olmayan zahmet ve sıkıntı çekmişlerdir. Kısmen başarılı ve özellikle kahramanlık, her türlü fedakârlık, aynı zamanda acı olaylarla dolu Filistin Suriye Cephesinde canını Türkiye için feda etmiş askerleri saygı ile anar ve selamlarım.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA OSMANLI CEPHELERİNDE SAVAŞAN
AVUSTURYA-MACARİSTAN BİRLİKLERİ
İsmail Tosun Saral. Türk Macar Dostluk Derneği Başkanı. Ankara, 7 Haziran 2021
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki, Türk askerinin fedakârlığı ve kahramanlığı hiçbir milletin askeri ile kıyaslanamaz.
Çanakkale ve Sina-Filistin Cephelerinde Avusturya-Macaristan Ordusu Topçu Bataryaları, Türk-Macar Dostluk Derneği Yayınları: 9, Ankara, 2012.
TÜRKLERLE BERABER: Osmanlı Cephelerindeki Avusturya-Macaristan Askerî Birlikleri 1914-1918, Kronik Kitap, İstanbul, 2020
OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRİŞİ
Seddülbahir Kalesi, 1811
Seddülbahir Kalesi, 1850
Boğaz’ı Savunan Sahil Topu. 1876 Model
35.5 cm Krupp L 35 Sahil Topu. 1885 Model
Krupp 7.5cm L/30 M.03 Sahra Topu
"Bir tayyare topu ateş vaziyetinde. Çanakkale harp cephesinde ordumuzun gökteki düşman tayyarelerini avlayan kahramanları top başında“
Harp Mecmuası, Şubat 1916
NUSRET MAYIN GEMİSİ
Türk subayları en hızlı uçan halıyı arama telaşına düşmüşler! The Bystander, 24 Mart 1915
27. ALAY SUBAYLARI: Bnb. Halis (Ataksor) Bey, Alay K. Yarbay Şefik (Aker) Bey, 1’inci Tb. K. Yzb. Cemil Bey, ikinci sıra: 2’nci Tb. K. Yzb. Mustafa Efendi, 3’ncü Tb. K. Yzb. Faik Efendi, Makineli Tüfek bölük K. Yzb. Hamdi Efendi, Alay Yaveri Tğm. Cevdet Efendi.
Macar Ressam Vilmos Kreusz’un çizimiyle Albay Mustafa Kemal Bey (1915)
Atatürk, masmavi gözleri, sarı kaş ve bıyığı, başında toprak rengine çalan açık yeşil kabalağı ile derin düşünceler içinde uzaklara bakan, uçuk pembe soluk ve zayıf yüzlü bir asker olarak yansıtılmıştır. Bu döneminde gerçekten Mustafa Kemal, gerek hastalık nöbetlerinden gerekse muharebenin acımasız şiddetinden ötürü asker evlatlarının yoğun kaybından duyduğu üzüntüden halsiz, uykusuz, dalgın ve yorgundur. Krausz; Mustafa Kemal’in ruh ve fiziksel hâlini teknik olarak mükemmel resmetmiştir.
İLK SIKINTILAR
“22 Ekim 1915 günü hava yağmurlu, soğuk ve rüzgârlıydı. Soğuk askerin iliklerine işliyordu, siperler sel suları nedeniyle barınılamaz duruma gelmişti. Cephane bitmek üzereydi. Askere moral vermek, topçunun onları desteklediğini belirtmek için sadece gürültülü manevra mermileri atılıyordu. Siperlerde kulaktan kulağa Avusturya –Macaristan Devleti’nin Gelibolu Cephesine askerî yardım yapacağı söylentisi yayılıyordu. Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı Binbaşı İzzettin Bey (Orgeneral Çalışlar) bile “Ah! Bir serbest yol bulunur da mühimmat gelirse inşallah bu karşımızdaki İngilizleri başımızdan tam olarak defedeceğiz.” diye düşünmekten kendini alamıyordu.”
Orgeneral İzzettin Çalışlar’ın Not Defterinden
1914 SENESİNDE AVRUPA’NIN DURUMU
MÜTTEFİKİMİZ: AVUSTURYA – MACARİSTAN
TÜRKİYE’DE GÖREV YAPAN AVUSTURYA-MACARİSTAN TEMSİLCİLERİ
Markiz Johann (Janos) von Pallavicini (Büyükelçi)
Tümgeneral Jozef Pomiankowski (Askerî Ataşe)
“Türkiye’ye Yol Açıldı”: İttifak Devletleri’nin Sırbistan’ı Ele Geçirmesi
Das interessante Blatt, 4 Kasım 1915
Kasım 1915: Gelibolu’da Macar Topçular
• KUK 9 No’lu 24 cm Motorlu Havan Bataryası (Yüzbaşı Kodar)
• Gelibolu
• İstanbul’da Eğitim Görevi
• Filistin
• KUK 36 No’lu 15 cm Obüs Bataryası
(Yüzbaşı Manouschek)
• Gelibolu
• İzmir & Ege Adaları
• Romanya
Škoda 24 cm Motorlu Havan Topu / 1898 Model
Namlu Uzunluğu:
2180 mm
Ağırlık
9300 kg
Sıcaklık:
+44 – +65o C
Menzil: 6500 m (278 m/sec. Sürat)
(133 kg’lık mermi atma kapasitesi)
36 No.lu 15 cm Obüs Bataryası M 14 (Yüzbaşı Manouschek) 2765 kg, 149 mm mermi, 8000 m, 350 m /saniye
KUK ŠKODA TOPLARI ÇANAKKALE YOLUNDA
Yarbay von Hervay, ve Yzb Manouscheck. Vilmos Viktor Krausz Tablosu
Avusturya-Macaristan Topçu Bataryalarının Çanakkale Cephesindeki Mevzileri
24’lük Havanlar
Yüksek Sırt, Kanlı Sırt, Kılıçbayır, Anafartalar’da mevzilenmiş 23. Tabur cephe görevini 24. tabura bırakırken 29 Kasım 1915 günü topçu ateşine tutuldular, cehennemi yaşadılar ve tamamen yok oldular.
İNGİLİZLERİN GELİBOLU’DAN FİRARI
ÇANAKKALE CEPHESİ’NDEN DÖNEN K.U.K TOPÇU BİRLİĞİ
KUK TOPLARI GALATA KÖPRÜSÜ’NDEN GEÇİYORLAR
Enver Paşa’nın 36 No.lu 15 cm’lik Obüs Bataryasını Teftişi (7 Şubat 1916)
Wiener Bilder, 12 Mart 1916
Gelibolu’dan Sonra: Talim Görevi
• 7 cm M 99 Dağ Obüsü
• Üsteğmen Oscar Gomolka
• 7,5 cm M 15 Dağ Obüsü
• Teğmen Adelbert Pokorny
• 10 cm M 16 Dağ Obüsü
• Üsteğmen Karl Jandesek
Sol Başta Oturan Kahraman Topçu Yüzbaşı Karl Manouschek ve Alman Kerkyra Şilebi Kaptanı
36 No’lu 15 cm Obüs Bataryası: Kösten Adası’nın Fethi
36 numaralı 15lik Batarya işbaşında
36 Numaralı 15’lik Batarya rozeti
Bir İngiliz Karikatürü: Deve: Nereye gidiyoruz? Alman askeri: Kanal’a, Deve: Yine mi?
(The Riddle of the Sands Cartoon From Punch, London.)
Kanal Harekâtı mı?
Mısır Seferi mi?
«Mısır Seferi için gereken askeri kuvvetlerin ve sabit birliklerin insan ve hayvan mevcutlarının doğru olarak bildirilmesini rica ederim.»
Başkumandan Vekili Enver Paşa’dan
4. Ordu Komutanı Ahmet Cemal Paşa’ya
9 Temmuz 1915 tarihli telgraf
K.U.K von Marno 10 cm’lik Dağ Obüs Taburu
• Teşekkülü
• 4’er toplu iki batarya
• % 22 Çek, % 78 Macar
• 1/4 ve 2/6 No.lu bataryalar
• Kuruluş Tarihi 1 Ocak 1916
• Kumandanı
Yzb. Adolf Wilhelm Marno von Eichenhorst
FİLİSTİN CEPHESİ’NDE BİR KUK ASKERİ
“Onları bir daha görebileceğimizi sanmıyorum.” Franz Joseph
Avusturya-Macaristan İmparatoru (1916) von Marno Taburunun kuruluş kararını onaylarken
Marno’nun Kudüse Girişi
Yüzbaşı Baron Latscher, von Kress Paşa’nın karargâhındaki tek Avusturya-Macaristan subayıydı. Marno’nun topçu bataryasının gelişini organize etmek için Filistin’e gönderilmişti.
AVUSTURYA-MACARİSTANLI VE TÜRK TOPÇU ASTSUBAYLARI
MACAR TOPLARI KANAL SEFERİ’NDE
Kanal - Suriye - Sina Ve Filistin Cephelerinde Topçu Faaliyetleri
• Birinci Kuvve-i Seferiye
• Von Marno Dağ Obüs Tümeni
(Yüzbaşı Adolf Wilhelm Marno von Eichenhorst)
• Romani Muharebesi
• Katya Muharebesi
• Birülabd Muharebesi
• Magdebe Muharebesi ve El-Ariş’in Düşüşü
Gazze Savunması
• Birinci Gazze Muharebesi (26-27 Mart 1917)
• İkinci Gazze Muharebesi (17-20 Nisan 1917)
• Üçüncü Gazze Muharebesi (31 Ekim –2 Kasım 1917)
• Kudüs’ün Düşüşü (10 Aralık 1917)
• Şeria-Ürdün Muharebeleri (1918)
Ayağa kalkın Ey ehl-i vatan. Bu Sancak Gazze’yi Savunan 79’uncu Piyade Alay Sancağıdır.
Tiller Bey ve Şanlı 79. Alay Subay ve Astsubayları
İkinci Gazze Muharebesi (17-20 Nisan 1917)
Bu muharebede 3 önemli husus ortaya çıkıyor.
1- Topçularını 4000 gaz mermisiyle donatan İngilizler, 19.4.1917 de ilk defa zehirli gaz
2- Mark 1 model 8 tank (3 adedi vuruldu)
HMLS WAR BABY, NUTTY, SIR ARCHIBALD
3- 25 uçak kullandılar.
İNGİLİZ TANKLARI
• 1917 de İkinci Gazze Muharebeleri esnasında İngilizler memleketlerinde eğitim araçı olarak kullandıkları Mark 1 model 8 tankı harekâta kattılar.
• İngilizler tanklarına HMLS (His Majesty's Land Ship) yani “Majestelerinin Kara Gemisi” diyorlardı.
Cemal Paşa(sağda), Kress Bey (ortada), Ahmet İzzet Paşa (solda) HMLS Nutty adlı tankın leşi önünde
Gazze savunma hattında Türk ve KUK makineli tüfekçiler
Yüzbaşı Wladislaw Ritter von Truszkowski
• Marno İtalya’da başka bir göreve atanınca Filistin’deki topçu taburunun kumandanı olarak atandı.
• İkinci Gazze Muharebesinde öldü.
«Topunun başında elinde tabancasıyla kahramanlara yaraşır biçimde şehit düştü.» Cemal Paşa
DİĞER YARDIMCI AVUSTURYA MACARİSTAN BİRLİKLERİ
2’inci ordu komutanı Mustafa Kemal Paşa, K.U.K Ulaştırma Bölüğünü ziyaret ederken (Diyarbakır, 1917)
Yzb. Tiergaertner, Üstgm. Zratt ve Üstgm. Albrecht
2. Ordu Komutanı Mirliva Mustafa Kemal Paşa Avusturya-Macaristan Otomobil Kıtasını teftiş ediyor (Diyarbakır, 1917)
Lojistik Destek Araçları. Daimler kamyon. Puch otomobil
ORDUMUZDA DAĞ VE KIZAKLI KEŞŞÂFLAR SINIFI
- Yüzbaşı Dr. Otto Hübner
- Yüzbaşı Dr. Alexander Maxymowicz
- Yüzbaşı Albert Bildstein
- Binbaşı Viktor Pietschmann
- Yüzbaşı Paul Ippen
Zdarsky metodu ile kayak yapan Mehmetler
Zdarsky Metodu
30-40 kadar subay ve küçük zabit Avusturya’nın dağlık Tirol bölgesine Grödner Tal denilen yere yolandılar. Arif Hikmet Koyunoğlu’da bulunuyordu. Val Gardena
K.U.K. SAĞLIK KURULUŞLARI
A- ASKER HASTANELERİ
B- SEYYAR SAHRA HASTANELERİ
Sıhhıye Birlikleri Başhekimi Doktor Feistmantel
Avusturya Katolik Hastanesi (Ratisbon, Kudüs)
İzmir'deki Fransız Hastanesini teslim alarak orada göreve başlayan Oberarzt Dr. Luger ve ekibi
Tabip Yüzbaşı Dr. Horak (202 No.lu Sahra Hastanesi Başhekimi)
Doktor Szörty (309 No.lu Sahra Hastanesi Başhekimi)
Avusturya-Macaristan Sahra Hastanesi (Bir-i Şeba (Beersheba),1917)
SAĞLIK VE İAŞE İŞLERİ
Ordu Hemşiresi Maria Sonnenthal- Scherer
«Güzel değildi ama bir melek gibiydi»: Alman Hemşire Erika ya da Gerçek Kimliğiyle Viyanalı Anna Schwarz
Demir Yolu Ulaştırma Hizmetleri:
K.U.K. Ordusu Kospoli (İstanbul) İstasyon Şefi Ernst von Megay ve Ekibi
Hakkı Behiç Erkin
Üsteğmen Behiç Gülbahar
CEPHEDE SOSYAL HAYAT
İbadet, Eğlence (Müzik, Spor, Sinema)
Keyiflerine düşkün Avusturya-Macaristanlılar beraberlerinde bir de Macar Çigan orkestrası getirmişlerdi.
Jildirim adlı Alman sahra gazetesi 23 Temmuz 1918 günü Şam’da 162 No.lu Kuk sahra sinemasında film oynatılacağını okurlarına duyuruyor. Bu gösteriyor ki sahra sinemalarından KUK ordusunda en az 162 adet vardı.
Avusturya-Macaristan Ordusu Askerleri Truva Harabeleri’nde
Avusturya-Macaristan Topçu Bataryası Mürettebatı, Altınordu Kulübü ile bir dostluk maçı yapmıştır. (1916)
3.8.1917 Viyana, Avusturya 1 Macaristan 4
Kudüs’te Kutsal Yerleri Ziyaret Eden Avusturya-Macaristan Askerleri
Silah Arkadaşları
1910 Model Seyyar Mutfak
General Pomiankowski K.U.K Askerî Temsilcisi Yemek Tadıyor.
Škoda 75 mm Dağ Topu başında eğitim gören astsubay öğrenciler
Avusturya-Macaristan İmparatoru Karl, İstanbul’daki Avusturya-Macaristan Birliklerini Denetliyor (19-21 Mayıs 1918)
Harp Madalyası (Gallıpoli Star- Eıserner Halbmond) 1 Mart 1915 (16 Şubat 1330)
Harp Madalyalı Macar Subaylar
20.K.u.K KO Komutanı General Hofmann ve Albay Şefik Aker
Reşit Paşa Vapuru
SONUÇ OLARAK
Büyük Savaş’ın Türk cephelerinde, çölün dehşetli ortamında sakin ve sessiz olarak son nefesini veren Anadolulu Türk askeriyle omuz omuza çarpışan Alman, Avusturyalı, Macar askerler de tarifi mümkün olmayan zahmet ve sıkıntı çekmişlerdir. Kısmen başarılı ve özellikle kahramanlık, her türlü fedakârlık, aynı zamanda acı olaylarla dolu bu cephede canını Türkiye için feda etmiş askerleri saygı ile selamlarım.