Türk milletinin öyle evlatları vardır ki, millet her dara düştüğü zaman onların mücadelesi, yılmazlığı, korkusuzluğu, nesillerin yürüyeceği yolda bayrak olmaktadır. Bu büyük mümtaz şahsiyetlerden birisi de ömrünü Türklük uğrunda mücadeleye adamış, Mehmet Emin Resulzade’dir. Azerbaycan Cumhuriyeti Millî İstiklal Davası’nın en önemli savunucularından olan Mehmet Emin Resulzade, önce Çarlık ardından da Bolşevik Rusya’sına karşı fikirleri ve kalemiyle büyük bir savaş vermiştir. Resulzade, Azerbaycan’ın Himmet, Füyuzat, İrşad, Terakki ve Yoldaş adlı yayın organlarından uzun yıllar başta Azerbaycan Türkleri olmak üzere, tüm Türk dünyasının haklarını savunmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı olan Resulzade, devleti ve milleti için yapmış olduğu çalışmalar neticesinde nesillerin yürüyeceği yolda bayrak olmayı başarmıştır. Resulzade, Ziya Gökalp’ın “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” sloganını kendisine şiar edinmiş ve milleti için en iyi geleceği planlamış ve bu uğurda vatanından sürgün olmayı bile göze almıştır. Vatanından sürgün edilse de bu fikirlerini savunmaktan asla vazgeçmemiştir. Bu çalışmamızdaki asıl amaç, başta Azerbaycan Türklüğüne olmak üzere, eserleri, faaliyet ve fikirleri ile tüm dünya Türklüğüne hizmet etmiş Mehmet Emin Resulzade’nin aramızdan ayrılışının altmış dördüncü yıldönümünde hayatı, ilmi kültürel faaliyetleri, fikirleri ve eserleri hakkında bilgi vererek, bilinmesi gereken bir döneme ışık tutmaktır.
Mehmet Emin Resulzade 31 Ocak 1884 yılında, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye bağlı Novhanı kasabasında dünyaya gelmiştir. Babası Hacı Molla Ali Ekber, annesi Zalkızı Ziynet’tir. 1901-1903 yılları arasında ilk tahsilini babası Hacı Molla Ali Ekber’den almıştır. Küçük yaşta dinî bilgiler tahsil ederek Arapça ve Farsçayı öğrenmiştir. Daha sonra Rus-Tatar Okulunu bitirmiş ve oradan da Bakü teknik okullarına devam etmiştir. Burada eğitim gördüğü dönemde Müslümanlar arasında meydana gelen yenilikçi hareketlerden etkilenen Resulzade, İsmail Gaspıralı’nın bayraktarlığını yaptığı usûl-i cedit okullarına katılarak millî uyanışa büyük destekler vermiştir. 1903 yılında Resulzade, on dokuz yaşında iken Azerbaycanlı Genç İnkılapçılar Derneğini kurmuştur. Bu teşkilat gizli bir teşkilattır. Kendisi kurmuş olduğu bu derneğin faaliyetlerini ‘‘Gençlerle birlikte olup milli duygular yaratmıştık. O zamanlar Rus okullarında okutulmayan Türkçenin eğitim kurumlarına girmesini, Türkçenin gelişmesini sağlamak, yerli yazarların eserlerini öğrenmek ve Çarlık Dönemi aleyhine ait yazılmış şiirler ezberlemek ve arada sırada matbaa şartlarında basılı nüshalarını aramızda paylaşmak, işçiler arasında giderek benimsenecek olan hürriyet ve istiklal fikrinin sistemli bir şekilde yaymak istiyorduk.’’ şeklinde gayet açık bir şekilde ifade etmektedir. Bu dernek Rus sömürge yönetimine karşı çeşitli mücadeleler verecek ve daha sonra Müslüman Demokratik Müsâvat ismini alarak çalışmalarını sürdürecektir.